भारतमा कति प्रयोगकर्ता छन् ?
दूरसञ्चार विज्ञ महेश उप्पल भन्छन्, ”यस्तो विरोध एक प्रकारको प्रतिरक्षा हो, जसको उद्देश्य दीर्घकालीन रूपमा खतरा मानिने विदेशी कम्पनीका लागि महँगो बनाउने हो ।”
“यद्यपि यस्तो प्रतिस्पर्धा तुरून्तै देखिँदैन तर, उपग्रह प्रविधि द्रूत गतिमा अगाडि बढिरहेको छ । ठूला स्थलीय व्यवसाय भएका भारतीय टेलिकम कम्पनी डराउँछन् कि उपग्रहहरू चाँडै प्रतिस्पर्धामा आउन सक्छन् र उनीहरूको प्रभुत्वलाई चुनौती दिन सक्छन् ।”
त्यहाँ स्पष्ट रूपमा ठूलो भारतीय बजार दाउमा छ । परामर्शदाता कम्पनी ईवाई पार्थेननका अनुसार भारतका १४० करोड जनतामध्ये ४० प्रतिशत अझै पनि इन्टरनेटको पहुँचमा छैनन्, जसमध्ये अधिकांश ग्रामीण क्षेत्रका छन् ।
चीनको कुरा गर्दा विश्वभरका अनलाइन ट्रेन्डहरू अनुगमन गर्ने डाटा रिपोर्ट अनुसार चीनमा करिब १.०९ अर्ब इन्टरनेट प्रयोगकर्ता छन्, जुन भारतको ७५ करोड १० लाख इन्टरनेट प्रयोगकर्ताभन्दा करिब ३४ करोड बढी हो ।
भारतमा इन्टरनेट अपनाउने दर अझै पनि विश्वव्यापी औसतभन्दा पछाडि छ, जुन ६६.२ प्रतिशत छ । तर, हालैका अध्ययनले देखाउँछन् कि देशले यो खाडल घटाउँदैछ ।
भारतमा मोबाइल डाटा सस्तो
यदि सही मूल्य निर्धारण गरियो भने स्याटेलाइट ब्रोडब्यान्डले यो खाडल पूरा गर्न मद्दत गर्न सक्छ । यो इन्टरनेट अफ थिंग्स (IoT) मा पनि उपयोगी हुन सक्छ, जुन एक नेटवर्क हो, जसले दैनिक वस्तुहरूलाई इन्टरनेटमा जडान गर्दछ र उनीहरूलाई एकअर्कासँग कुरा गर्ने सुविधा पनि प्रदान गर्दछ ।
प्रधानमन्त्री मोदीका अनुसार सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा भनेको भारतमा मूल्य निर्धारण गर्नु हो, जहाँ मोबाइल डाटा विश्वमा सबैभन्दा सस्तो छ – प्रति गिगाबाइट मात्र १२ सेन्ट ।
प्राविधिक विश्लेषक प्रशान्तो के रोय भन्छन्, “भारतीय अपरेटरसँगको यो मूल्य युद्ध कसैले रोक्न सक्दैन । मस्कसँग धेरै पैसा छ । उनले भारतको घरेलु बजारमा आफ्नो खुट्टा जमाउन केही क्षेत्रमा निःशुल्क सेवा पनि दिन सक्छन् ।”
स्टारलिङ्कले केन्या र दक्षिण अफ्रिकामा पहिले नै मूल्य घटाएको छ । यद्यपि यो सजिलो नहुन सक्छ । सन् २०२३ को रिपोर्टमा EY Parthenon ले उल्लेख गरे कि स्टारलिङ्कको उच्च लागतले सरकारी अनुदान बिना प्रतिस्पर्धा गर्न गाह्रो बनाउन सक्छ, किनकि स्टारलिङ्कको प्रमुख भारतीय ब्रोडब्यान्ड कम्पनीहरू भन्दा लगभग १० गुणा बढी लागत छ ।
विश्वव्यापी कभरेज प्रदान गर्न MEO उपग्रहहरू भन्दा धेरै LEO उपग्रहहरू (स्टारलिङ्कको लागि प्रयोग गरिएको) आवश्यक पर्दछ, जसले प्रक्षेपण र मर्मत लागत बढाउँछ । र, भारतीय अपरेटरहरू को केही डर बिना कारण हुन सक्छ ।
“व्यवसायहरू कहिल्यै पनि भूउपग्रहमा पूर्ण रूपमा स्विच गर्दैनन् जबसम्म त्यहाँ स्थलीय विकल्प छैन । स्थलीय नेटवर्कहरू सधैँ स्याटेलाइट भन्दा सस्तो हुनेछ, थोरै जनसंख्या भएको क्षेत्रहरू बाहेक,” ओवेन भन्छन् ।
